Ehson Sajidiy
(ISHID)DAIShning kalomiy va fiqhiy asoslariga tanqid
2-:(ISHID) DAIShning xalifalik da’vosiga tanqid va uning islomiy ummat ijmosi bilan zidligi:
Zamonaviy davrda DAISh(ISHID) guruhi tomonidan qilinayotgan xalifalik da’vosi islomiy tushunchalarning eng katta buzilishlaridan biridir. O‘zini «Islomiy davlat» deb atagan bu takfirchi guruh, aslida islom tarixining boshidagi xavorij yo‘lini davom ettirib, diniy matnlar va tushunchalarni noto‘g‘ri talqin qilish orqali musulmonlarning qonini halol bilgan edi. Fiqhiy va tarixiy asoslar tahlili shuni ko‘rsatadiki, DAISh(ISHID) tomonidan ilgari surilgan xalifalik da’vosi hech qanday shar’iy, aqliy va mantiqiy asosga ega emasdi va faqat bu guruhning jinoyatlarini oqlash uchun vosita sifatida xizmat qilgan.
DAISh(ISHID) o‘zini unga ergashayotganini da’vo qilgan ahl as-sunna fiqhida xalifalik maqomiga yetishish uchun juda aniq va qat’iy shartlar belgilangan. Bu shartlardan biri — adolat bo‘lib, u islomiy xalifalikning asosiy tamoyillaridan sanaladi. Faqatgina shu birgina shartning o‘ziyoq(ISHID) DAIShning da’vosini rad etish uchun yetarlidir. Qanday qilib tinch aholini o‘ldirgan, qullikni joriy qilgan, masjidlar va muqaddas joylarni vayron qilgan hamda muxoliflarni qiynagan guruh o‘zini islomiy adolatning vakili deb da’vo qilishi mumkin? O‘tmishdagi buyuk ahl as-sunna olimlari — Mawardiy va Taftazoniy kabi kalom va aqida ulamolari ochiq-oydin aytganlar: xalifa adolatli bo‘lishi va zulmdan uzoq turishi kerak. Holbuki, DAISh(ISHID) o‘zining misli ko‘rilmagan jinoyatlari bilan islomiy adolat tamoyillarini oyoq osti qildi.
Islomiy ummatning ijmosi masalasi ham(ISHID) DAIShning xalifalik da’vosidagi eng katta zaif nuqtalardan biridir. Islom tarixida xalifalar doimo «ahl al-hall wa al-‘aqd» — ya’ni vakolatli ulamolar va rahbarlarning bay’ati orqali hokimiyatga kelganlar. Ammo DAISh(ISHID) kimlarni «ahl al-hall wa al-‘aqd» sifatida tanladi? Atigi tor doiradagi o‘zini o‘zi tayinlagan kengash, u ham salafiy olimlari tomonidan ham e’tirof etilmadi. Qizig‘i shundaki, Abu Qatodah Filistiniy kabi shaxslar ham (ISHID)DAIShning xalifalik da’vosini rad etishgan. Buning aksiga, asl ummat ijmosi — al-Azhar ulamolari, musulmon dunyosining mashhur mufti va islomiy davlatlar DAIShni takfirchi va buzuq guruh sifatida tan olganlar.
(ISHID)DAIShning amaliy faoliyati ham bu guruhning islomiy xalifalik tushunchasiga mutlaqo zid ekanini ko‘rsatdi. Islom tarixida xalifalik doimo islom ummatining birligi ramzi bo‘lib kelgan. Ammo DAISh(ISHID) o‘z fikriga qarshi bo‘lgan musulmonlarni takfir qilib, islom dunyosidagi eng yirik bo‘linishga sabab bo‘ldi. Boshqa tomondan, xalifalik barqaror hudud va samarali boshqaruv tizimini talab qiladi. Holbuki, DAISh(ISHID) o‘z kuchining eng yuqori cho‘qqisida ham nazorati ostidagi hududlarda bir necha yildan ortiq hukmronlik qila olmadi.
Bunga qarama-qarshi, islom tarixidagi haqiqiy xalifalar taraqqiy etgan sivilizatsiya, ilg‘or boshqaruv va adliya tizimlarini barpo etgan edilar. (ISHID)DAIShni dastlabki xavorijlar bilan taqqoslash ham o‘ta saboqli: qandayki xavorijlar hazrat Ali (karramallohu wajhah)ni hakamlikni qabul qilgani uchun takfir qilgan bo‘lsa, DAISh(ISHID) ham o‘z qarashlariga zid bo‘lgan har bir kishini murtad deb e’lon qilar edi. Bu yondashuv musulmonlar orasida kuchli qarshilikka duch keldi va natijada DAISh(ISHID) islomiy tamoyillarga zid harakat qiluvchi vayronkor guruh sifatida tanildi.
Xulosa qilib aytganda, DAISh(ISHID) yolg‘on xalifalik da’vosi bilan islomga xizmat qilmagan, balki islomning nurlu qiyofasiga eng katta zarbani bergan guruh bo‘lib chiqdi. Bugungi kunda hatto bu guruhning sobiq tarafdorlari ham uning yo‘ldan chiqganligini tan olmoqdalar.
Islom ulamolarining vazifasi shuki, ular bunday buzuq yo‘llarni fosh qilib, islom ummatining pok niyatli yoshlari his-tuyg‘ularidan yangi paydo bo‘lgan guruhlar tomonidan foydalanilishiga yo‘l qo‘ymasliklari kerak. Islom — rahmat va adolat dini, zo‘ravonlik va takfir dini emas, qandayki DAISh iddao qilgan edi.