Tramp ikkinchi muddatini boshlayotganda, mamlakati katta muammolarga duch kelmoqda. Bu safar dunyo emas, balki o‘zi AQSh nima qilish kerakligini o‘ylashi lozim, chunki u Sharq bilan haqiqiy raqobatga kirishgan.
Mavzuga batafsil kirishdan oldin, AQShning so‘nggi saylovlariga bir nazar tashlaymiz. Haqiqat shuki, dunyoning ko‘plab davlatlarida o‘tkazilayotgan saylovlar shunchaki tomosha; birinchi darajali mamlakatlar, ayniqsa ommaviy axborot vositalari va jamoat oldida bu saylovlarni demokratiyaga sadoqat va xalq tomonidan saylash imkoniyatining namunasi sifatida ko‘rsatadi. Vaholanki, prezident saylovdan oldin belgilab qo‘yilgan va xalq ongida oldindan tayyorlangan.
AQShning so‘nggi saylovlari shuni ko‘rsatdiki, ularning ayollarga bo‘lgan munosabati va amaliyoti o‘zgacha; agar o‘zlarini ayollar huquqlarini himoya qiluvchi va gender tenglik tarafdori sifatida ko‘rsatsalar ham.
Savol tug‘iladi: Nega Kamala Harris muvaffaqiyatga erishmadi? Axir erkak prezidentlar o‘zlarini sinab ko‘rishdi. Ko‘pchilik siyosiy tahlilchilar AQSh hali ayol prezidentni qabul qilishga tayyor emas va unga bunday lavozimni munosib ko‘rmaydi, garchi ommaviy axborot vositalarida boshqa da’volar e’lon qilinsa ham.
Endi asosiy mavzuga qaytamiz; qanday qilib Tramp bolg‘a va sandon o‘rtasida qoldi? Tramp g‘alabasidan oldin va keyin shunday va’dalar va bayonotlar berdi, ularni bajarish ham, ular haqida sukut saqlash ham uning uchun juda zararli bo‘ladi; masalan, Falastin, Livan va Ukrainadagi urushlarni tugatish va Bagram bazasini qaytarib olish da’volari kabi.
Agar Tramp Yaqin Sharqdagi urushlarni tugatishni o‘ylasa, u yerda kuch va bosim natijasiz bo‘lganini ko‘rish aniq; shuning uchun u urushni tugatish uchun tinch yo‘llarni izlashi kerak. Bu ham katta muammo bo‘ladi, chunki ko‘rinib turibdiki, Hamas o‘z huquqlaridan voz kechmaydi va Netanyaxu uchun bu huquqlardan voz kechish mag‘lubiyat va taslim bo‘lishni anglatadi.
Shuningdek, Ukraina va Rossiya masalasi ham Falastin masalasiga qisman o‘xshashdir; Rossiya hech qachon Ukrainadan chiqishga rozi emas, chunki bu uning obro‘siga zarar yetkazadi va Ukraina ham mudofaadan voz kechmaydi. Ukraina va Rossiya o‘rtasidagi urushni to‘xtatishning bir yo‘li AQShning Ukrainaga yordamlarini to‘xtatishidir.
Umuman aytganda, bu masalalar AQSh uchun juda murakkab va har ikkala holatda ham AQShning mag‘lubiyati muqarrar; agar bir mintaqada mag‘lub bo‘lsa, boshqa mintaqada ham muammoga duch kelishi aniq.
Bagram bazasini qaytarib olish da’vosi: Bu masalani ko‘rib chiqishdan oldin, Islom amirligi hozir har qachongidan kuchliroq ekanini ta’kidlash lozim, harbiy, siyosiy va madaniy sohalarda ishtirok etib, mintaqaga barqarorlik va taraqqiyot iqtisodiy siyosat asosida amalga oshishini ko‘rsatmoqda. Agar Tramp saylovdagi va’dasini amalga oshirsa, u ikkita jiddiy muammoga duch keladi.
1. Bu harakat bilan u Doha kelishuvini buzadi, bu esa nafaqat AQShning xalqaro miqyosdagi obro‘siga zarar yetkazadi, balki AQShga ishonch yo‘qligini kuchaytiradi.
2. Tramp bu harakat bilan Sharq blokini ham kuchaytiradi.
Ba’zi respublikachilar Tramp va’dasini bajarish uchun oylik 40 million dollar miqdoridagi yordamni to‘xtatishi mumkinligini aytmoqda. Agar u shunday qilsa, yana AQSh zarar ko‘radi, chunki agar bu yordamlar Afg‘oniston xalqiga yuborilayotgan bo‘lsa, ushbu harakat global shubhalarni AQShning inson huquqlarini himoya qilish da’vosi shunchaki namoyish ekaniga aylantiradi.
Agar qochqin respublikachilarning ta’kidiga ko‘ra, bu yordamlar Tolibonga berilsa, AQSh hukumati o‘z xalqining keskin noroziligi bilan duch keladi. Lekin bu yordamlarni to‘xtatish Islom amirligi uchun qarama-qarshi tomonlar o‘ylaganidek salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi, aksincha, bu holatda AQShga qarshi blokdagi qarshi tomonlarning ta’siri kuchayadi.
Umuman aytganda, Afg‘oniston Islom amirligi o‘tmishdan ko‘p saboqlar oldi; muvozanatli siyosat, yuqori siyosiy o‘tkirlik va samarali muloqot uning barcha qarshi tomonlarning rejalarini barbod qilgan, ammo AQShning urushparast siyosatlari uni halokat yoqasiga yaqinlashtirmoqda; shu sababli hozirgi sharoitda Tramp va AQSh bolg‘a va sandon o‘rtasida qolgan va ehtimol bu ikkovlon ularni halokat yoqasiga olib keladi.