Naqib Ahmad Hamidiy
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning do‘stlari bilan muomalasi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Allohning payg‘ambari bo‘lib, maqomi boshqa insonlardan juda yuqori bo‘lsa-da, u kishining ijtimoiy axloqi benazir va juda go‘zal edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har doim do‘stlarining quvonchi va roziligini xohlardi. U o‘z do‘stlari bilan oddiy bir do‘st kabi hayot kechirar, yuksak axloqi sababli do‘stlari ham majlislarida siqilishmasdi, aksincha, bu majlis ular uchun quvonchli bo‘lardi.
U kishining maqsadi shundan iborat ediki, odamlar majlisida jim o‘tirmasin, o‘zlarini noqulay his etmasin yoki faqat uning gaplarini tinglab o‘tirmasin. Balki insonlarning tabiatini va xursandchiligini hisobga olar, ularning so‘zlariga quloq solar edi. U kishining oldida do‘stlari o‘z hikoyalari, savollari va so‘rovlarini bemalol ayta olar edilar. Rasululloh sollallohu
alayhi vasallam ularning savollariga donolik va go‘zal so‘zlar bilan javob berar edilar.
U o‘z do‘stlari bilan soddalik va shirinlik bilan muomala qilardi, o‘zini do‘stlaridan yuqori qo‘ymasdi. Balki, boshqa do‘stlari kabi har bir ishda va xizmatda ishtirok etardi. U sahobalarining fikrlariga quloq solar, agar ularning fikri to‘g‘ri bo‘lsa, uni qabul qilib, unga muvofiq ish tutardi.
Masalan, Salmon Forsiy roziyallohu anhu Xandaq g‘azotida xandaq qazishni taklif qildi va ochiq maydonda jang qilish maqsadga muvofiq emasligini aytdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning taklifini qabul qilib, xandaq qazish ishlarini boshladilar.
Sahobalarning guvohligi:
Samok ibn Harb rivoyat qiladi:
“Jabir ibn Samura roziyallohu anhu dedilar: Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan o‘tirar edim. U kishining jim turishlari ko‘p edi. Sahobalar huzurlarida she’r o‘qir edilar, johiliyat davridagi narsalarni eslab, kulishar edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ham ular kulishganda tabassum qilardilar.” (Bayhaqiy, Dalail an-Nubuwwa)
Shuningdek, sahobalardan mashhur bo‘lgan Zayd ibn Sobit roziyallohu anhu shunday rivoyat qiladi:
“Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga edik. Agar dunyo haqida gapirsak, u ham biz bilan dunyo haqida gapirardi. Agar oxirat haqida gapirsak, u ham oxirat haqida gapirardi. Agar ovqat haqida gapirsak, u ham ovqat haqida gapirardi.” (Termiziy, Shamoyil Muhammadiyya)
Anas ibn Molik roziyallohu anhu shunday deydi:
“Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga o‘n yil xizmat qildim. Allohga qasamki, u menga hech qachon “uf” demadi va hech qachon: “Nega bunday qilding?” yoki “Nega bunday qilmading?” demadi.” (Sahih Muslim, Jild 4, Sahifa 1804)
Bu hadislar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning naqadar yumshoq va go‘zal axloq sohibi ekanliklarini, hech qachon dag‘allik bilan muomala qilmaganliklarini va hech kimning qalbini og‘ritadigan so‘z aytmaganliklarini ko‘rsatadi.
