Islom tarixida birinchi jang bo‘lgan Badr jangi musulmonlar uchun beqiyos g‘alaba bo‘ldi. Bu jangda musulmonlar Qurayshning qudratini sindirib, ularning mag‘lubiyatlar zanjirini boshlab berdilar. Shundan keyin kofirlarning qo‘shini hech qachon Madina davlatiga qarshi g‘alaba qozona olmadi.
Ushbu jangning sabablari va omillari
Madina davlati kundan-kun mustahkamlanib, atrof qabilalar bilan shartnomalar tuzib xavfsizlikni ta’minlayotgan edi. Shu davrda Quraysh karvoni, avvalroq Ashiro jangi paytida musulmonlarning qo‘lidan qochib ketgan bo‘lsa-da, Shomdan Makkaga qaytayotgan edi. Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) karvonning yo‘lga chiqishini oldindan bilib, Tolha ibn Ubaydulloh va Abdulloh ibn Zayd (roziyallohu anhum) kabi ikki sahobani josuslik uchun yubordilar. Ular esa karvonning harakatlanayotganini tasdiqlab, xabarni Madinaga yetkazdilar.
Bu karvon juda katta mol-mulkni o‘z ichiga olgan bo‘lib, 1000 tuyaga yuklangan 50 ming dinor oltin va 40 nafar qo‘riqchidan iborat edi. Bunday boylik Madina davlati uchun katta imkoniyat edi. Shu sababli, 313 sahoba eng kuchli fikrga ko‘ra, hijratning 2-yili Ramazon oyining 12-kuni Madinadan yo‘lga chiqdi.
Bu yurishning asosiy maqsadi jang qilish emas, balki karvonni egallash edi. Shu sababdan Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) ishtirok etishni majburiy qilmay, xohlaganlarni safarga chaqirdilar. Ularning tasavvuricha, bu ham oldingi yurishlar kabi hech qanday to‘qnashuvsiz yakunlanishi kerak edi. Shu sababli, Alloh bu qaror uchun hech qanday tanbeh yoki malomat tushirmadi.
Madinadan chiqish chog‘ida Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) shaharda imomlik qilish uchun Abdulloh ibn Ummi Maktumni qoldirdilar. Ruhā degan joyga yetib kelgach, Abu Luboba ibn Abdulmunzirni Madina hukmdori sifatida orqaga qaytardilar.
Islom lashkari va Quraysh karvoni qurollanishi
Islom lashkari 313 kishidan iborat bo‘lib, faqatgina 2 ta ot va 70 ta tuya bor edi. Har ikki yoki uch kishi navbat bilan tuyalarga minar edi. Abu Luboba va Ali (roziyallohu anhum) Payg‘ambarimiz bilan birga navbatda edilar. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) yurish navbati ularga kelganida, sahobalar minishni faqat U Zotga qoldirishni taklif qildilar. Ammo Payg‘ambarimiz:
«Sizlar yurishda mendan kuchli emassizlar va men ham sizlardan ajr va savobga ko‘proq muhtoj emasman,» deb javob berdilar.
Islom qo‘shinining asosiy qismini ansorlar tashkil qilgan edi, muhojirlar esa 81, 82 yoki 83 nafar edi. Asosiy bayroq oq rangda bo‘lib, lashkar ikki qismga bo‘lingan edi:
Muhojirlar bayrog‘ini Ali (roziyallohu anhu) olib yurdi.
Ansorlarning bayrog‘ini esa Sa’d ibn Muoz (roziyallohu anhu) ko‘tarib bordi.
Zubayr ibn Avvom o‘ng qanot (maymana) qo‘mondon edi.
Miqdod ibn Amr chap qanot (maysara) qo‘mondon edi.
Qays ibn Sa’sa lashkar orqasiga javobgar edi.
Umumiy qo‘mondon esa Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) o‘zlari edilar.
Quraysh karvoni Abu Sufyon boshchiligida edi. U safarning boshidanoq musulmonlar hujum qilish ehtimolini ko‘z oldiga keltirib, doimiy ravishda xabarlar yig‘ib borardi. Karvon Hijozga yetib kelganida xavf yanada oshdi, chunki Quraysh va Madina davlati o‘rtasidagi dushmanlik hammaga ayon edi va ular bir-birlarining mol-mulkini tortib olishga odatlangan edilar.
Bu paytda Abu Sufyon o‘z razvedka tizimini kuchaytirib, musulmonlarning karvonga bostirib kelayotganini aniqladi. U zudlik bilan Zimzim al-G‘iforiy ismli kishini katta mukofot evaziga Makkaga yubordi, toki u Qurayshni xavfdan xabardor qilib, karvonni himoya qilish uchun ularni yo‘lga solsin.
Zimzim Makkaga yetib kelib, arab urf-odatlariga ko‘ra, tuyasining burnini kesdi, kiyimini yirtib tashladi, egarini ag‘dardi va uning ustiga chiqib, baland ovoz bilan qichqirdi:
«Ey Quraysh! Karvon… Karvoningiz xavf ostida! Muhammad va uning safdoshlari unga hujum qilmoqchi! Agar hozir harakat qilmasangiz, undan hech narsa qolmaydi! Yordam… yordam!»
Qurayshning jangga tayyorgarligi… Davomi keyingi qismda, inshaAlloh!
