IShID/Xavorijning Islom Amirligiga qarshi tashviqot va tanqidlariga shariat bahosi! XVI qism

Maulvi Ahmad Ali
Hazrat Sa’d ibn Uboda r.a.ning munozarasi
Sahih hadis kitoblarida Hazrat Sa’d ibn Uboda r.a.ning ushbu voqeasi haqida batafsil keltirilgan. Hazrat Oyisha Siddiqa r.a.ga tuhmat qilingan paytda, bu fitnaning asosiy sababchisi munofiqlar boshlig‘i Abdulloh ibn Ubay ibn Salul edi.

Payg‘ambarimiz Muhammad s.a.v. Masjid Nabaviyga tashrif buyurib, sahobalarga murojaat qilib shunday dedilar:
“Kim meni bu odamning, ya’ni Abdulloh ibn Ubay ibn Salulning yomonligidan qutqaradi? Chunki u menga juda ko‘p azob berdi, hatto mening rafiqam Hazrat Oyisha r.a.ga tuhmat qilib, yomon gaplar tarqatdi. Allohga qasamki, men rafiqamdan faqat yaxshilikni ko‘rdim, u tuhmat qilgan odam haqida ham faqat yaxshilikni bilaman.”

Sa’d ibn Muoz r.a., Avs qabilasining rahbari, haqiqatni tan olishda va adolatni tiklashda hech narsadan qo‘rqmas edi. Uning vafotida hatto Allohning Arshi larzaga kelgan edi. Shuningdek, Banu Qurayza haqida tarixiy hukm chiqarganida Rasululloh s.a.v.: “Sen ular ustidan yetti qat osmondan Allohning hukmini chiqarding”, deb e’tirof etdilar. Shu payt Sa’d ibn Muoz r.a. turib dedi:
“Ey Allohning Rasuli! Biz seni uning yomonligidan qutqaramiz. Agar bu odam bizning qabilamizdan bo‘lsa, biz uning boshini olamiz. Ammo bu odam birodarimiz Xazraj qabilasiga mansub (ular uni jazolashi kerak). Agar siz buyursangiz, biz uni o‘ldiramiz.”

Bu gaplar Sa’d ibn Uboda r.a.ni, Xazraj qabilasining rahbarini g‘azablantirdi. U Abdulloh ibn Ubayni himoya qilib, Sa’d ibn Muozga qarata dedi:
“Allohga qasamki, sen uni o‘ldirmaysan va bunga qodir ham emassan.”

Shunda Usayd ibn Huzayr turib, Sa’d ibn Ubodaga qarata dedi:
“Yolg‘on gapirding! Allohga qasamki, biz uni o‘ldiramiz. Sen munofiqlik qilasan va munofiqlarni himoya qilasan.”
وَكَذَلِكَ فِي الصَّحِيحَيْنِ [وَغَيْرِهِمَا] فِي حَدِيثِ الْإِفْكِ لَمَّا قَامَ النَّبِيُّ ﷺ خَطِيبًا عَلَى الْمِنْبَرِ يَعْتَذِرُ مِنْ رَأْسِ الْمُنَافِقِينَ عَبْدِ اللهِ بْنِ أُبَيٍّ فَقَالَ: «مَنْ يَعْذُرُنِي مِنْ رَجُلٍ [قَدْ] بَلَغَنِي أَذَاهُ فِي أَهْلِي. وَاللهِ مَا عَلِمْتُ عَلَى أَهْلِي إِلَّا خَيْرًا، وَلَقَدْ ذَكَرُوا رَجُلًا مَا عَلِمْتُ عَلَيْهِ إِلَّا خَيْرًا».

فَقَامَ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ سَيِّدُ الْأَوْسِ، وَهُوَ الَّذِي اهْتَزَّ لِمَوْتِهِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ، وَهُوَ الَّذِي كَانَ لَا تَأْخُذُهُ فِي اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ، بَلْ حَكَمَ فِي حُلَفَائِهِ مِنْ بَنِي قُرَيْظَةَ بِأَنْ يُقْتَلَ مُقَاتِلُهُمْ وَتُسْبَى ذَرَارِيهِمْ وَتُغْنَمُ أَمْوَالُهُمْ، حَتَّى قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «لَقَدْ حَكَمْتَ فِيهِمْ بِحُكْمِ اللَّهِ مِنْ فَوْقِ سَبْعَةِ أَرْقِعَةٍ». «فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ! نَحْنُ نَعْذُرُكَ مِنْهُ. إِنْ كَانَ مِنْ إِخْوَانِنَا مِنَ الْأَوْسِ ضَرَبْنَا عُنُقَهُ، وَإِنْ كَانَ مِنْ إِخْوَانِنَا مِنَ الْخَزْرَجِ أَمَرْتَنَا فَفَعَلْنَا فِيهِ أَمْرَكَ. فَقَامَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ فَقَالَ: كَذَبْتَ لَعَمْرُ اللهِ، لَا تَقْتُلُهُ وَلَا تَقْدِرُ عَلَى قَتْلِهِ. فَقَامَ أُسَيْدُ بْنُ حُضَيْرٍ، فَقَالَ: كَذَبْتَ لَعَمْرُ اللَّهِ لَنَقْتُلَنَّهُ، فَإِنَّكَ مُنَافِقٌ تُجَادِلُ عَنِ الْمُنَافِقِينَ.
Hofiz Ibn Taymiya r.h.ning kofirlar bilan musulmonlarga qarshi hamkorlik qilish haqidagi fikri yoki “muzoharat” masalasi

Shayxul Islom Hofiz Ibn Taymiya r.h. “Majmu’ al-Fatawa” kitobining 7-jildi, 523-betida shunday deydi:
“Musulmon biror kofirni yaxshi ko‘rsa yoki u bilan birgalikda boshqa bir musulmonga qarshi hamkorlik qilsa, bu amal gunohdir, ammo kufr hisoblanmaydi. Chunki bu amalni e’tiqod asosida qilmagan bo‘lishi mumkin. Balki u buni qarindoshlik aloqalari, dunyoviy manfaatlar yoki boshqa ehtiyojlar sababli bajargan bo‘lishi mumkin.”

U r.h. davomida quyidagilarni tushuntiradi:
الْأَصْلُ الثَّانِي: أَنَّ شُعَبَ الْإِيمَانِ قَدْ تَتَلَازَمُ عِنْدَ الْقُوَّةِ وَلَا تَتَلَازَمُ عِنْدَ الضَّعْفِ، فَإِذَا قَوِيَ مَا فِي الْقَلْبِ مِنَ التَّصْدِيقِ وَالْمَعْرِفَةِ وَالْمَحَبَّةِ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ أَوْجَبَ بُغْضَ أَعْدَاءِ اللَّهِ. كَمَا قَالَ تَعَالَى: ﴿وَلَوْ كَانُوْا يُؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالنَّبِىِّ وَمَاۤ اُنْزِلَ اِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوْهُمْ اَوْلِيَآءَ﴾ وَقَالَ: ﴿لَا تَجِدُ قَوْمًا يُّؤْمِنُوْنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ يُوَآدُّوْنَ مَنْ حَآدَّ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَوْ كَانُوْۤا اٰبَآءَهُمْ اَوْ اَبْنَآءَهُمْ اَوْ اِخْوَانَهُمْ اَوْ عَشِيْرَتَهُمْؕ اُولٰٓئِكَ كَتَبَ فِىْ قُلُوْبِهِمُ الْاِيْمَانَ وَاَيَّدَهُمْ بِرُوْحٍ مِّنْهُ﴾. وَقَدْ تَحْصُلُ لِلرَّجُلِ مُوَادَّتُهُمْ لِرَحِمِ أَوْ حَاجَةٍ، فَتَكُونُ ذَنْبًا يَنْقُصُ بِهِ إيمَانُهُ، وَلَا يَكُونُ بِهِ كَافِرًا، كَمَا حَصَلَ مِنْ حَاطِبِ بْنِ أَبِي بلتعة لَمَّا كَاتَبَ الْمُشْرِكِينَ بِبَعْضِ أَخْبَارِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَأَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِ: ﴿يٰۤاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا لَا تَتَّخِذُوْا عَدُوِّىْ وَعَدُوَّكُمْ اَوْلِيَآءَ تُلْقُوْنَ اِلَيْهِمْ بِالْمَوَدَّةِ﴾.

وَكَمَا حَصَلَ لِسَعْدِ بْنِ عبادة لَمَّا انْتَصَرَ لِابْنِ أبي فِي قِصَّةِ الْإِفْكِ. فَقَالَ: لِسَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ: كَذَبْت وَاللَّهِ؛ لَا تَقْتُلُهُ وَلَا تَقْدِرُ عَلَى قَتْلِهِ؛ قَالَتْ عَائِشَةُ: وَكَانَ قَبْلَ ذَلِكَ رَجُلًا صَالِحًا وَلَكِنْ احْتَمَلَتْهُ الْحَمِيَّةُ. وَلِهَذِهِ الشُّبْهَةِ سَمَّى عُمَرُ حَاطِبًا مُنَافِقًا، فَقَالَ: دَعْنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ! أَضْرِبُ عُنُقَ هَذَا الْمُنَافِقِ. فَقَالَ: “إنَّهُ شَهِدَ بَدْرًا”، فَكَانَ عُمَرُ مُتَأَوِّلًا فِي تَسْمِيَتِهِ مُنَافِقًا لِلشُّبْهَةِ الَّتِي فَعَلَهَا. وَكَذَلِكَ قَوْلُ أسيد بْنِ حضير لِسَعْدِ بْن عبادة: “كَذَبْت لَعَمْرُ اللهِ لَنَقْتُلَنَّهُ؛ إنَّمَا أَنْتَ مُنَافِقٌ تُجَادِلُ عَنِ الْمُنَافِقِينَ”، هُوَ مِنْ هَذَا الْبَابِ.

وَكَذَلِكَ قَوْلُ مَنْ قَالَ مِنَ الصَّحَابَةِ عَنْ مَالِكِ بْنِ الدخشم: مُنَافِقٌ، وَإِنْ كَانَ قَالَ ذَلِكَ لِمَا رَأَى فِيهِ مِنْ نَوْعِ مُعَاشَرَةٍ وَمَوَدَّةٍ لِلْمُنَافِقِينَ. وَلِهَذَا لَمْ يَكُنِ الْمُتَّهَمُونَ بِالنِّفَاقِ نَوْعًا وَاحِدًا، بَلْ فِيهِمْ الْمُنَافِقُ الْمَحْضُ؛ وَفِيهِمْ مَنْ فِيهِ إيمَانٌ وَنِفَاقٌ؛ وَفِيهِمْ مَنْ إيمَانُهُ غَالِبٌ، وَفِيهِ شُعْبَةٌ مِنَ النِّفَاقِ. وَكَانَ كَثِيرٌ ذُنُوبُهُمْ بِحَسَبِ ظُهُورِ الْإِيمَانِ؛ وَلَمَّا قَوِيَ الْإِيمَانُ وَظَهَرَ الْإِيمَانُ وَقُوَّتُهُ عَامَ تَبُوكَ؛ صَارُوا يُعَاتَبُونَ مِنَ النِّفَاقِ عَلَى مَا لَمْ يَكُونُوا يُعَاتَبُونَ عَلَيْهِ قَبْلَ ذَلِكَ.
Shuningdek, u “Jome’ul-Masoil”ning uchinchi jildi, 79-betida shunday deydi:
فهذا حاطبٌ قد تجسَّسَ على رسولِ الله ﷺ في غزوة فتح مكة التي كان ﷺ يَكتُمها عن عدوِّه، وكتَمها عن أصحابه، وهذا من الذنوب الشديدة جدًّا. وكان يُسيء إلى مماليكه، وفي الحديث المرفوع: “لن يدخلَ الجنَّةَ سيئُ الملكة”. ثم مع هذا لمَّا شَهِدَ بدرًا والحديبيةَ غفرَ الله له ورَضِيَ عنه، فإن الحسنات يُذهبن السيئات. فكيف بالذين هم أفضلُ من حاطبٍ، وأعظمُ إيمانًا وعلمًا وهجرةً وجهادًا، فلم يُدْنِبْ أحدٌ قريبًا من ذنوبه؟!
“Majmu’ al-Fatawa” 2-jild, 25-betda Ahl al-Baytning huquqlari haqida yozilgan

Hofiz Ibn Taymiya r.h. shunday deydi:
“Bu Hottib (r.a.) Rasululloh ﷺga qarshi Makkani fath qilish g‘azotida josuslik qilgan edi. Rasululloh ﷺ bu g‘azotni dushmanidan yashirgan va hatto sahobalaridan ham sir tutgan edi. Bu esa juda katta gunohlardan biridir.”

Ushbu so‘zlarni Hofiz Ibn Taymiya r.h.ning kitoblaridan keltirishdan maqsad shuki, ulamo bo‘lgan Hofiz Ibn Taymiya r.h., qattiq va qat’iy qarashlari bilan mashhur bo‘lsa-da, bu masalada boshqa ahli sunnat va jamoat imomlari va yetakchilari bilan bir xil fikrda. Ya’ni, yuqorida keltirilgan barcha turdagi hamkorlik va yordam katta gunohlar hisoblanadi, lekin kufr emas. Chunki bu amallar e’tiqod asosida emas, balki qabila g‘ururi, shaxsiy ehtiyoj, manfaat yoki qarindoshlik va yaqinlik aloqalari kabi sabablar tufayli sodir bo‘lgan.

leave a reply