Aslom Xurosoniy

Nega Afg‘oniston ISHID uchun mos tuproq emas?

Afg‘oniston o‘lkalari ko‘plab mintaqaviy va xalqaro o‘zgarishlarda muhim rol o‘ynab kelganidan, ko‘plab harbiy va siyosiy harakatlar bu o‘lkani egallashga urinib kelgan va doimo bunday orzuni ongida saqlab kelgan.

Bu yurtdagi rolni muhim qilgan narsa – bu yerda hukmronlik qilgan diniy tamoyillar va shu yerda yashovchi dindor xalqdir.

ISHID bu yurtda o‘ziga joy qilishni istaganida, avval bu yurtdagi tarixni to‘g‘ri o‘rganishi, chuqur va keng ko‘lamli tahlil asosida bu yerga qadam qo‘yishi lozim edi, toki avvalgi xatolarni takrorlamasin.

ISHID o‘zining qorong‘u va haqiqatdan yiroq e’tiqodlarini yashirib, bu yurtdagi odamlarni, ularning borlig‘i din va dindorlikdan iborat ekanini bilgan holda, o‘zini dindor qilib ko‘rsatishga urindi, shunda uzoq yo‘lni qisqa muddatda bosib o‘ta olishiga umid bog‘lagan.

Afg‘on xalqining o‘zgaruvchan hodisalarga nisbatan xususiyatlari

Bu yurtda ko‘plab qiyinchilik va kambag‘alliklarga qaramay, bu xalq hech qachon bu holatga yovuzlik yoki vijdonsizlik bilan javob bermagan va hech qachon o‘zini, vatanini yoki e’tiqodini sotmagan.

Aslida, bu xalqning eng yorqin xususiyatlaridan biri – ularning din va diniy e’tiqodlar bilan mustahkam bog‘langanidir. Aynan shu narsa ko‘plab vaziyatlarda ularga madadkor bo‘lgan va ular orasida birlik va yakdillikning garoviga aylangan.

Garchi ko‘plab holatlarda afg‘on xalqi orasida ixtiloflar bo‘lgan bo‘lsa ham, ba’zida bu ixtiloflar xavfli darajagacha yetgan bo‘lsa ham, hech qachon bu ixtiloflar ularni diniy birliklariga qarshi turishga olib kelmagan. Aksincha, ko‘plab nizolarda diniy birlik siri ularni bu muammolardan chiqarib olgan.

ISHID ning maqsadlaridan biri xalq orasida nifoq solish va ajratish bo‘lsa-da, bu yurtda hech qachon bu maqsadiga erisha olmaydi. Chunki bu xalqni birlashtirgan narsa – ularning musulmonligi va dindorligidir.

Afg‘on xalqi dindorlik saboqlari orqali o‘zaro bog‘langan va bu rishta hech qachon uzilmaydi va parcha-parcha qilinmaydi.

Bu xalqning yana bir xususiyati – ularning jasoratli bo‘lishi va mazlumlarni himoya qilish tuyg‘usidir. Dushmanlar bu yurtdagi xalqni zabt eta olmagan, ularni o‘ziga qul aylay olmagan.

Tarixda ko‘plab dalillar bor, bu xalqning jasurligi, mardligi va fidoyiligini tasdiqlagan voqealar ko‘p qayd etilgan.

O‘tmishda ham, hozirda ham bu mintaqaning odamlari jasur va mard insonlar sifatida tanilgan. Ular o‘z muvaffaqiyatlarining kalitini dindorlikda va dinni o‘ylashda deb bilishadi.

Amir Shakib Arslon afg‘on xalqi haqida shunday fikr bildiradi: “Agar dunyoning hech bir joyida Islom haqida so‘z bo‘lmasa ham, ishonchim komilki, Hindukush tog‘lari orasida hali ham Islom uchun urib turgan yuraklar bo‘ladi.”

Dunyoning afg‘on xalqi haqidagi qarashi hali-hanuz o‘sha qadimgi qarash bo‘lib qolgan. Hech qanday omil bu qarashni o‘zgartira olmagan.

Bu xalqning yana bir xususiyati – ularning birodarlik va vatandoshlik tuyg‘usidir. Aynan shu tuyg‘ular bu xalq orasida buzuqlik va nizolarning keng tarqalishiga to‘sqinlik qilgan, dushman esa ularning yuragiga yo‘l topa olmagan.

ISHID xalq orasida nifoq va vahshiylik tarqatish uchun tashkil etilgan guruh bo‘lishiga qaramay, hech qachon o‘z orzulariga yeta olmaydi va Afg‘onistonda mavjud bo‘lishi – ularning eng katta xatosi bo‘lganini tushunib yetadi.