Yozuvchi : Mahmud Mahfuz Homidan va maslean amo ba’d : milliy so’z millatdan olingan yoki millatga nisbat berilgan, agar unga “-chilik” qo’shimchasi qo’shilsa, bu millatchilikni anglatadi, milliy so’zning asosi – millat yoki nima bilan bog’liq. millatga umumiy millatchi milliy deyiladi. Afgʻon siyosiy adabiyotida koʻp qoʻllaniladigan xorijiy atamalarga quyidagilar kiradi: milliy birlik, milliy armiya, milliy shaxslar, milliy jamoa, milliy qahramon, milliy, milliy va hokazo. Milliy millatga tegishli narsani anglatadi; Millatning qo‘lida bo‘lgan narsa va xalq bilan munosabatda bo‘lgan hukumat milliy deyiladi. Lekin eng muhim savol – kim millat deb ataladi? Millatni anglash uchun aniqlik kiritishimiz kerakki, millat ta’rifi kimning nuqtai nazaridan? Chunki islomda millat bir, boshqa tuzum yoki jamiyatlarda boshqa tushuncha bor, demak, millatni qaysi ta’rifdan kelib chiqib tanishtirishimiz kerak? Ovro‘poliklar ta’rifiga ko‘ra qabul qilib, shunga asoslanib birlik keltirishimiz kerakmi yoki Islom asosida millat qurib, birlik keltirishimiz kerakmi? Millatning lug’aviy ma’nosi: Millat arabcha soʻz boʻlib, lugʻaviy maʼnosi usul, qonun, usul boʻlib, arab tilida: (Toriq Maml) odamlarning koʻp bosib oʻtgan yoʻl, degan maʼnosini bildiradilar. Millatning shariat ma’nosi: Shariatda millat din deyiladi; Alloh taolo yuborgan va payg’ambarlar o’z ummatlariga yetkazgan din. Yaxshiroq tushuntirish uchun Qur’oni Karimning ba’zi oyatlariga murojaat qilamiz. 1- Tangri taola buyuradi : (و من یرغب عن ملة ابراهیم الّا من سفه نفسه) Albaqara. Tarjimasi: Kim Ibrohim qavmidan yuz o’giradi, magar u o’zini johil qilib qo’ygan bo’lsa. Bu yerda Ibrohim alayhissalomning usuli, usuli va dini ummat deb talqin qilinadi.Imom Ibn Kasir rahimahulloh ushbu oyat tafsirida aytadilar: (عن ملت ابراهیم ای عن طریقته و منهجه) Ya’ni, Ibrohim alayhissalom ummatidan murod uning yo‘li va usulidir. Alloh taolo Qur’oni Karimning boshqa bir oyatida “Ummat” va “Din” so‘zlarini sinonim deb hisoblagan, chunki “Alloh taolo: (قل انني هداني ربي الی صراط مستقیم دينا قيما ملة ابراهيم حنيفا و ما کان من المشرکين )Alina’m161 Qur’oni Karimda millat faqat islom dini uchun emas, balki boshqa kofir dinlar uchun ham qo’llangan, chunki Alloh taolo Yusuf alayhissalom tili bilan o’sha davrdagi kofirlarning millat deb atagan. (اني ترکت ملة قوم لايؤمنون بالله وهم بالاخرة هم کافرون) Yusuf37. Tarjimasi: Darhaqiqat, men Allohga iymon keltirmaydigan va oxiratni inkor qiluvchi qavm Tark qildim. Bu yerda kofirlar dini millat deb talqin qilinadi. 4- Alloh taolo yahudiy va nasroniylarning dinlarini ham ummat deb atadi va aytadi: (و لن ترضی عنک اليهود و لا النصری حتی تتبع ملتهم) Tarjimasi: Yahudiylar va nasroniylar, agar siz ularning millatini qabul qilmasangiz, sizdan hech qachon qanoatlanmaydi. Bu oyatlarning barchasida millat dinga ishora qilinadi va bu tushuncha Islom dini musulmonlar millati va ularning millatlaridagi kofirlarning dinlari ekanligi yaqqol ko’rinib turibdi. Bu islomiy taʼrifga koʻra, har bir musulmon, xoh pushtun, tojik, amerikalik, xitoylik boʻlsin, xoh dunyoning istalgan burchagidagi millat boʻlsin, (لا اله الا الله محمد رسول الله) kalimasiga iymon keltirishi kerak va Uning shartlarini bajaring. bu millatning bir qismi sanaladi va biz u bilan milliy birlik bor va har bir musulmon bu millatning a’zosi hisoblanadi. Dunyoviylar nuqtai nazaridan millat: Butun G‘arbda qabul qilingan va ishonchli madaniyat bo‘lgan Oksford lug‘atida millatga quyidagicha ta’rif berilgan: “Xalq – siyosiy tuzum ostida cheklangan hududda yashovchi va umumiy til, tarix va madaniyatga ega bo‘lgan katta odamlar jamoasidir. Yuqoridagi ta’rifda din haqida hech qanday gap yo’q. Yuqoridagi ta’rifdan kelib chiqib, Afg‘oniston jamiyatini misol qilib keltirsak, Afg‘onistondagi musulmonlar, hindular, murtadlar, nasroniylar, kommunistlar va boshqa musulmon bo‘lmagan ozchiliklarni bir millat sifatida ko‘rib chiqishimiz kerak va bu aniq Islomga zid bo‘lgan narsadir. . Qur’on kommunistlarni, dunyoviylarni, murtadlarni va boshqa kofirlarni musulmonlarning dushmani deb biladi, nega ular bilan milliy birlik bo’lishimiz kerak? Lekin yuqoridagi ta’rifga qarab, Afg‘oniston fuqaroligiga ega bo‘lgan har bir kofir millatimizning bir qismi sanaladi va Afg‘onistonning kofir fuqarosiga siz bizning millatimizdan emassiz, deb ayta olmaysiz. Amerikada yashovchi amerikalik musulmon va Afg’onistonda yashovchi boshqa bir musulmon Qur’oni Karim ta’rifiga ko’ra ikkalasi ham bir millat vakillari bo’lib, ular o’rtasida milliy birlik bor, lekin yevropaliklar ta’rifiga ko’ra, ikkalasi ham alohidadir. Endi xudo xoxlasa milliy so’zining ma’nosini to’liq tushunib oldingiz. Zamonaviy millatchilik barcha islomiy jamiyatlarda Yevropa ta’rifi asosida qabul qilinadi; Hozirgi milliy xalq, milliy armiya, milliy birlik va boshqalar, mamlakatni boshqaradigan harbiylarning har qanday turi, uning milliy birligi G’arb ta’rifiga ko’ra belgilanishi kerak; Uning milliy armiyasi G’arb ta’rifiga ko’ra shakllantiriladi va milliy shaxslari G’arb ta’rifiga ko’ra qabul qilinadi. Bunga hozirgi terma jamoada qisqacha misol keltiraman; Afg‘oniston terma jamoasi ham respublikada terma jamoa bo‘lgan, hozir islomiy tuzum hukmron bo‘lgani uchun u ham terma jamoa hisoblanadi. Rashidni respublika davrida ham, hozirgi islom tizimida ham xalq qahramoni deb atashgan! Ibrohim xalqida birlashgan haqiqiy milliy qahramonlarni hech kim milliy qahramon deb atamagan; Hech kim Mulla Umarni milliy qahramon demagan, Usama bin Ladenni milliy qahramon demagan, Ayman az-Zavohiriyni milliy qahramon demagan. Ularning barchasi g‘arb ta’rifiga ko‘ra, islomiy jamiyatlarda terrorchi sifatida tanilgan. Islom davlatlari har narsada Yevropa va G‘arb jamiyatlariga ergashadilar, bu misol tufayli biz Islom tarafdorlarini xalqaro maydondan olib tashladik va kufrni jahon hukmdoriga aylantirdik.