Nosir Sa’id
Bugun men ushbu maqola o’quvchilariga Masjidi Aqso haqidagi bilimlarning yana bir qismini taqdim etaman.
Yaltiroq devor:
Bu devor Haramning janubi-g‘arbida joylashgan bo‘lib, uzunligi 47 metr, balandligi 17 metr bo‘lib, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) me’rojga chiqish chog‘ida Baraqni shu yerda berkitganlar, shuning uchun uni “Baraq”Devor deb atashgan.
Bu yerda, devor yaqinida musulmonlar Baraq masjidi degan masjid qurishgan va u yerda vaqf joylari ham bor edi, lekin yahudiylar o‘sha masjidni bosib olib, bu keng hovlini o‘zlarining sajdagohiga aylantirib, devorni o‘zgartirib, uni “devor” deb atashgan, yig’layotgan “devor; Ular devorga kelib, yig’laydilar va uning yoriqlariga Qodir Tangriga maktublar qoldiradilar va unga o’z ehtiyojlarini yozadilar.
1990-yilda yahudiylar bu yerda oʻz bayrogʻini koʻtarib, devor ostiga stol va stul qoʻyganlarida shiddatli urush boʻlib, 1940-yilda bu yerning musulmonlarga egaligini isbotlash uchun qoʻshma komissiya tuzildi.
Qoya gumbazi:
Qoya gumbazi Aqso masjididan 500 metr uzoqlikdagi 30 metr balandlikdagi qoya ustiga qurilgan. Gumbaz gumbazi va qoya tosh deyiladi.Bu sakkiz burchakli inshoot bo’lib, har bir burchagining uzunligi 66 fut.Gumbazning ichki diametri 192 fut.Gumbazning har bir poydevori 66 fut. Bu gumbaz balandligi 99 fut bo’lib, yog’ochdan yasalgan bo’lib, tepasi oltin birinjdan yasalgan va ichkaridan gips bilan qoplangan va unda ko’plab murakkab dizaynlar qilingan.
Bu gumbaz xalifa Abdulmalik ibn Marvon tomonidan hijriy 685-yilga toʻgʻri kelgan 66-yilda boshlangan, soʻngra uning oʻgʻli Valid ibn Abdulmalik 691-yilda 72-yilda qurib bitkazgan.
Hozirgi restavratsiya turk podshohlarining Sulton Abdul Hamid va Sulton Abdul Aziz tomonidan amalga oshirilgan bo’lib, devorlarning go’zalligi uchun turk yog’ochidan to’r uslubida 38 ta derazalar, ularda Sulton Abdul Hamid tomonidan “Malik” va “Yosin” suralari mavjud, juda qiziq Tog’ra xattotligi bilan yozilgan, gumbaz narvon yordamida koʻtariladigan platformada qurilgan, gumbaz ichida toʻrtta katta ustun va oʻn ikkita kichik ustun bor, gumbazning men bilmaydigan boshqa koʻplab ajoyibotlari bor, ushbu maqolada yozishni zarur deb topmadim.
davom etadi…
