Aziz baran
Umuman olganda, siyosat — bu boshqalar bilan munosabatlarda o‘z qadriyatlari va manfaatlarini himoya qilish va yashash san’atidir. Bu san’atni to‘g‘ri tushunish orqali bir tizim yuzlab boshqa tizimlar va global kuchlar orasida faol, mustaqil va qaror qabul qilishda erkin bo‘lib qolishi mumkin. Shu nuqtai nazardan, tashqi siyosat alohida ahamiyat kasb etadi. Tashqi siyosat xalqlar va davlatlarning ijtimoiy-siyosiy hayotining muhim qismidir, chunki ularning mavjudligi aynan shu siyosatga bog‘liq. Shu sababli, bugungi diplomatik aloqalar va global siyosatda tashqi siyosat eng muhim mavzulardan biridir.
Islom dini ham, ilohiy va abadiy bir tizim sifatida, o‘ziga xos tashqi siyosatga ega. Uning asoslari Payg‘ambar Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayoti va boshqa davlatlar bilan munosabatlarida asos solingan. Qur’oni Karim siyosiy masalalarda umumiy yo‘nalishlarni ko‘rsatgan bo‘lib, islomiy tashqi siyosatning asoslari undan chiqariladi. Bu asoslar bir necha farazlarga tayanadi, ularni hisobga olmasdan islomiy tashqi siyosat to‘liq bo‘lmaydi. Quyidagi yo‘nalishlar uning asosiy farazlaridandir:
-
Qur’on nuqtai nazaridan, islomiy tashqi siyosat asoslarini ishlab chiqish din va siyosatning o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsatadi. Din va siyosatning ajralganligi g‘oyasi Islomda mavjud emas, chunki Islom o‘zi to‘liq siyosiy tizimdir, nasroniylik yoki boshqa dinlardan farqli o‘laroq, ular din va siyosat o‘rtasida farq qiladi.
-
Islomiy siyosat, ayniqsa tashqi siyosat, faqat Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam, sahobalar va to‘rt xalifa davriga cheklanmagan, balki har bir davrning ehtiyojlariga javob beradigan keng ma’noga ega. Islom musulmon davlatlari uchun o‘zaro munosabatlar va aloqalar uchun yechimlar va asoslarni taqdim etadi, chunki u har zamon uchun mo‘ljallangan din bo‘lib, global siyosatlarga nisbatan aniq yondashuv va qarashlarga ega.