Iroqning bosib olinishi davomida sunniy musulmonlar bir tomondan hukmron rejim va NATO kuchlariga qarshi urush olib borayotgan edilar, boshqa tomondan esa, bosqinni qo‘llab-quvvatlagan iroqlik shialar bilan to‘qnashuvda edilar. Ahl as-Sunna ham turli guruhlarga bo‘lingan edi, lekin xayriyatki, ular o‘rtasida hech qanday nizolar yo‘q edi, balki barcha guruhlar bosqinga qarshi jihod bilan mashg‘ul edilar.

Iordaniyalik mujohid Abu Mus’ab az-Zarqaviy sunniylarning yetakchiligini o‘z zimmasiga olgan edi. Abu Mus’ab Iordaniya davlatini ag‘darib tashlamoqchi bo‘lib, “Jamoat at-Tavhid val-Jihod” nomli tashkilotni tuzgan edi. Ushbu tashkilot 2006 yilgacha faoliyat yuritdi.

Abu Mus’ab az-Zarqaviy 2004 yilda birinchi marta Iroqda paydo bo‘ldi. U ajoyib faoliyati va Amerika qarshi keng ko‘lamli hujumlari tufayli tezda shuhrat qozondi. Abu Mus’ab bu muqaddas jihod vazifasini al-Qoida yetakchiligi ostida bajarayotgan edi.

Lekin Abu Mus’ab az-Zarqaviy va uning al-Qoidaga qo‘shilishi haqida gaplashishdan oldin, avvalo al-Qoidani ko‘rib chiqamiz va uni ta’riflaymiz.

Yaqin Sharqda, xususan, Quddusning bosib olinishi bilan Isroil-Falastin urushi arab musulmonlarini jihodga chorladi va ko‘plab arab davlatlari aholisi o‘z hukmdorlarining falastinliklarni qo‘llab-quvvatlamaganliklari tufayli hukumatlariga qarshi chiqishdi, ko‘plab yoshlari jihod uchun Falastinga borib, Isroilga qarshi kurashishdi.

1988-1990 yillarda mujohidlar Sovet Ittifoqining Afg‘onistonga bostirib kirishiga qarshi kurash olib borib, muvaffaqiyat qozonganlari sababli, arab mujohidi Usoma bin Laden rahmatullohi alayh barcha arab mujohidlarini “al-Qoida” nomli tashkilotda birlashtirdi. Arab mujohidlar Afg‘onistonga kelib, Rossiyaga qarshi jihodda ishtirok etishdi.

Al-Qoida afg‘on mujohidlarining ehtiyojlarini qondirishga yordam berdi, afg‘on mujohidlariga jangovar va harbiy ko‘nikmalarni o‘rgatdi. Xulosa shuki, al-Qoida sobiq Sovet Ittifoqining bosqinini mag‘lub etishda muhim rol o‘ynadi va shu sababli xalqaro shuhrat qozondi.

Sovet Ittifoqining bostirib kirishi mag‘lubiyatga uchraganidan so‘ng, Usoma bin Laden va boshqa ko‘plab arab mujohidlar Afg‘onistondan Saudiya Arabistoniga qaytib ketishdi, ammo qisqa muddatdan so‘ng Usoma bin Laden va qirollik oilasi o‘rtasida chuqur kelishmovchiliklar paydo bo‘ldi, natijada bin Laden rahmatullohi alayh Saudiya Arabistonidan Sudanga hijrat qildi.

U Sudanda mujohidlarni tayyorlash uchun lagerlar tashkil etdi va yoshlarga muqaddas jihod aqidasini singdirdi. Ammo Afg‘onistonda fuqarolar urushi boshlanganida, Usoma bin Laden mujohidlar o‘rtasidagi nizolarni tugatish uchun Afg‘onistonga qaytdi. O‘sha paytda Afg‘onistonda Tolibon harakati qo‘zg‘oloni boshlandi, yomonlik va buzg‘unchilikka barham berildi va Afg‘onistonda Islom amirligi tashkil etildi.

11 sentyabr voqeasidan so‘ng, Amerika bosqini natijasida Islom amirligi qulatildi va AQSh Afg‘onistonni bosib oldi. Usoma bin Laden Pokistonga hijrat qildi va keyinchalik AQSh tomonidan amalga oshirilgan hujumda shahid bo‘ldi.