Pokistonning erkin fuqarosi sifatida men uzoq vaqtdan beri ISPR va Tehrik-e-Toliban Pakistan (Umar Media) dasturlarini va ularning yangiliklarini, ayniqsa terrorizmga oid masalalarni kuzatib boraman, ularni ham ochiq manbalar orqali tekshirishga harakat qilaman. Shuning uchun, kelgusi maqolada, men bu urush hukumat idoralari va boshqa guruhlar o’rtasidami yoki yo’qligini faktlarga ko’ra isbotlashga harakat qilaman. Davlat idoralari esa «qat’iy qaror» kabi yangi operatsiyalarni amalga oshirib, bu urushda g’alaba qozonadimi?
«Balki mening so’zlarim yuragingizga etib boradi»
So’nggi bir necha kun ichida men ISPRning ketma-ket ikkita matbuot anjumanini tingladim, ularda kuchlar matbuot kotibi general Ahmad Sharif vahiy va bayonotlar berdi. Uning bayonotlaridan biri bu yil xavfsizlik idoralari tomonidan 23622 operatsiya o’tkazilgani, shundan har kuni 112 operatsiya amalga oshirilgani, bunda faqat 139 Pokiston askari halok bo’lgan, 398 terrorist o’ldirilgan va minglab boshqa terrorchilar o’ldirilgan va hibsga olingan.
Boshqa tomondan, Tehrik-e-Tolibon Pokiston matbuot kotibi (Umar Media) ham 2024 yilning birinchi yarmi yillik hisobotini e’lon qildi. Ularning da’vosiga ko’ra, yanvardan iyungacha Pokistonning «Tehrik-e-Tolibon» harakatining Pokiston xavfsizlik idoralariga hujumlari quyidagicha:
Hujumlarning umumiy soni: 497
Yanvar: 75
Fevral: 65
Mart: 66
Aprel: 1996 yil
May: 99
Iyun: 96
Dushman qurbonlari:
O’ldirilgan dushmanlar soni: 483
Yaralangan dushmanlar soni: 649
O’lganlar va jarohatlanganlar soni: 1132
Mahkumlar: 3
Olti oylik hisobotga, agar TTP tarixidagi eng katta operatsiya bo’lgan iyul oyidagi operatsiyani kiritadigan bo’lsak, hisobotda sezilarli o’sish bo’ladi:
2024 yil iyul
O’ldirilgan: 91
Jarohatlanganlar: 124
O’lganlar va jarohatlanganlar soni: 215 kishi
Ushbu hisobotga ko’ra, Pokiston hukumatining so’nggi etti oydagi qurbonlari nisbati quyidagicha:
O’lganlar soni: 574
Jami jarohatlanganlar: 773
O’lganlar va jarohatlanganlar soni: 1374
Yuqoridagi maqolaga ko’ra, biz ikki tomonning hech biri bu urushda inson qurbonlari nisbatini qabul qilishga tayyor emasligini isbotlashga harakat qilamiz. Xo’sh, savol tug’iladi, bu yo’qotishlar oxir-oqibat kimga beriladi?
Agar Tehrik-e-Tolibon Pokiston kam talofat ko’rsatsa, bu biroz tushunarli, chunki ularning urush usuli partizan operatsiyalari bo’lib, jangchilarning qurbonlari soni juda kam, boshqa tomon esa katta zarar ko’radi. Albatta, Pokiston hukumati va Pokiston Tehrik-e-Tolibon harakati tomonidan aniqlangan zarar miqdori buni qabul qilmaydi, bu erda savol tug’iladi, bu yo’qotishlarni qaysi sub’ekt ko’taradi? Qanchadan-qancha jon yo‘qotishlarga qaramay jim turgan bu odamlar kimlar?
Bu murakkab savolga javob topish va hozirgi sukunatni buzish uchun Pokiston Tehrik-e-Tolibon qabul qilmaydigan yo’qotishlar, albatta, kosmik mavjudotlar emas, balki Pokistonning mazlum xalqi tomonidan sodir etilganligini aniq da’vo qilishimiz mumkin.
Men bu da’voni asossiz aytayotganim yo’q, lekin Pokistonning erkin rezidenti sifatida men bu bayonotni juda kuchli sabablar va hukumat idoralari da’vo qilgan yo’qotishlarni Pokiston xalqi o’z zimmasiga olishi haqida ishonchli dalillarga asoslangan holda taqdim etaman.
Men bu da’voni xalq sudiga topshiryapman va shuni aniqroq tushuntirishga harakat qilamanki, Pokiston xalqi yuqorida qayd etilgan zarar uchun bu ikki partiya o’rtasidagi qaysi partiyani javobgar deb biladi?
Ba’zi umumiy misollarga asoslanib, o’quvchilar ushbu urushda umumiy vayronagarchilik uchun qaysi tomon javobgar ekanligini osongina aniqlashlari mumkin.
Birinchi misol:
Pokiston xalqi bedarak yo‘qolganlar masalasini ko‘tarar ekan, o‘nlab yillar davomida bedarak yo‘qolgan minglab pokistonliklarning g‘oyib bo‘lishi uchun Pokiston hukumatini javobgar deb hisoblaydi va ularning ozod etilishini talab qiladi. Jamoatchilik hatto bu bedarak yo‘qolganlarni o‘g‘irlagan idoralarni ham aniqladi. Qayerdan, qaysi sanada kimnidir o‘g‘irlab ketishsa, onalar, opa-singillar, keksalar, yoshlar guvohlar bilan son-sanoqsiz sud va idoralarni aylanib, ko‘cha va xiyobonlarda baqir-chaqirlab ko‘ngli to‘ldi.
Ahmad Sharif shu yilning may oyida 10000 bedarak yo‘qolgan insonlar hokimiyatda ekanligini tan oldi, lekin ularga qonuniy ish bilan shug‘ullanish imkoniyati berilmayapti!
Qolaversa, begunoh odamlarni qamoqqa tashlab, uzoq vaqt kameraga solib, unutadigan davlat idoralari! Ota-onalar, turmush o’rtoqlar, bolalar va qarindoshlar farzandining hayoti va o’limi haqida hech qanday ma’lumotga ega emaslar. Kerak bo‘lsa, och, tashna ushlab turiladi, zahar qo‘yiladi yoki soxta janglarda bu nochor va nochor odamlar jonidan mahrum qilinadi, eng yomoni esa o‘ldiriladi.
Agar mahbusning ozod etilishini istasa, kambag‘allarning qaramog‘idagilarni chaqirib, ulardan katta pul talab qiladi. Bu bilan ular mahbus va uning qaramog’idagilardan hayotning barcha pullarini olishadi. Shikoyat qiluvchi Allohga! Bular xayoliy so’zlar emas, balki muallifning guvohi bo’lgan haqiqat.
Bu ish shuni anglatadiki, “Zarb al-Azb” deb nomlanuvchi amaliyotda davlat idoralarining maqsadi korruptsiyadan voz kechish yoki kuchni aniqlash, davlat idoralari manfaatlariga to’sqinlik qilayotgan aksariyat xalq va siyosiy tabaqalardir.
Ikkinchi misol:
Gilgit-Baltiston tog’laridan Baluchiston cho’llarigacha bo’lgan 2700 km chegara hududi qimmatbaho konlar, qo’riqxonalar va o’rmonlarga to’la. Hukumat tashkilotlari bu hududlarda terrorchilik urushini olib borish orqali ushbu qimmatbaho konlarni muntazam reja va rejalar bilan ikki qoʻl bilan talon-taroj qilmoqda. Urush boshida bu o‘yin va rejadan bechora oddiy xalq bilmagan bo‘lsa-da, vaqt o‘tishi bilan odamlar bu urush ortida davlat idoralarining qanday yovuz niyatlari turganini anglab yetdi! Hozir bu rejalar ortida qaysidir general yoki harbiy zobit turganini chegaradosh hududlar va qabilalar ahli juda yaxshi biladi. Boshqacha aytganda, agar bir tomondan ma’muriyatda yuqori martabali generallar bo’lsa
Hukumat terrorizmga qarshi kurash nomi bilan Amerika dollarlarini talon-taroj qilmoqda, ikkinchi tomondan, uchinchi darajali ofitserlar mamlakat xalqining boylik va huquqlarini talon-taroj qilish bilan band. Bu holat terrorizm nomi bilan joriy etilayotgan urushdan maqsad odamlarni bostirish, boyliklarini tortib olish ekanligining yaqqol isbotidir.
Uchinchi misol:
Qabilalar kamarida Pokiston armiyasi terrorizm nomi bilan vayronagarchiliklar keltirib, millionlab odamlarni migratsiyaga majbur qildi. Ular jangovar samolyotlar, vertolyotlar, uchuvchisiz samolyotlar va Amerika to’plaridan beg’araz foydalanish bilan yuz minglab qishloqlarni vayron qilishdi; Yuzlab masjidlar, maktablar, maktablar va poliklinikalarni bo’shatib, harbiy bazalar qurdilar va millionlab odamlarni o’z yurtlarida ko’chirdilar va ularni lagerlarda xo’rlikka to’la hayot kechirishga majbur qildilar. Eng katta nohaqlik shu ediki, davlat idoralari turli muassasalardan ko‘p yordam olib, bu ko‘chirilganlarning ahvolidan foydalanib cho‘ntaklarini to‘ldirdi.
To’rtinchi misol:
2018 yil yanvar oyida bo’lib o’tgan matbuot anjumanida ISPR sobiq matbuot kotibi Bobar Iftixor korruptsiyaga qarshi operatsiyadan so’ng davlat idoralari bir yarim milliondan ortiq operatsiya o’tkazganini, operatsiya esa qachon amalga oshirilganini aytdi. armiya terrorchilarning bellari singanini ochiq e’lon qildi. Va yaqinda armiya matbuot kotibi Ahmad Sharif 24 mingdan ortiq operatsiyani tan oldi va «Azm-e-Shatt» deb nomlangan yana bir harbiy operatsiyani ham e’lon qildi. Agar ushbu operatsiyalar soniga e’tibor qaratadigan bo’lsak, har kuni 112 operatsiya qilingan. Resolute operatsiyasi e’lon qilingandan so’ng, butun Pokiston xalqi, jumladan, barcha siyosiy va diniy partiyalar rahbarlari bu operatsiyani butunlay rad etishdi, chunki endi odamlar bu operatsiyadan maqsad himoyasiz xalq ekanligini tushunishdi.
Endi o‘ylash kerak bo‘lgan narsa shundaki, agar har uchinchi operatsiyada bir kishi hibsga olinsa, bir kishi halok bo‘lsa (chunki ular bu operatsiyada shirinlik tarqatmagan, ammo maqsadsiz otishmalar, bombardimonlar, to‘p va tanklar to‘liq qo‘llanilgan), keyin. Bu operatsiyada bir yuz yarim Hazariy 50000 dan ortiq odamni hibsga olgan va 50000 dan ortiq odamni o’ldirgan deb taxmin qilinadi.
Bu yerda yana bir savol tug‘iladi, agar Pokiston davlat muassasalari Pokiston ichida yuz minglab amaliyotlar o‘tkazayotgan bo‘lsa, ular Afg‘onistondan terrorchilar kirib kelganlikda qanday qilib uyalmay Afg‘oniston Islom Amirligini ayblashlari mumkin?
Hukumat idoralarining bu asossiz da’volari men uchun masxara bo’lib, terroristlar Afg’oniston tuprog’idan foydalanmoqda!
Pokiston hukumati 2700 kilometrlik chegaraga 550 million Amerika dollaridan ortiq mablag‘ sarflab, tikanli sim o‘rnatish orqali chegarani to‘liq muhrlab qo‘yganimizni da’vo qilayotganiga o‘quvchilar e’tibor qaratishlari kerak. Endi hech kim Afg’onistonga bora olmaydi yoki Afg’onistondan Pokistonga faqat Chaman va Torxam orqali kela olmaydi va 800 ta kichik va katta dron butun chegarani kuzatish uchun joylashtirildi, bunda Amerika dronlari ham vaqti-vaqti bilan qatnashadi. Shuningdek, chegaraning har qadamidagi xavfsizlik postlari, termal kameralar, zamonaviy chiroqlar va minglab Fuj va FC askarlari chegaradan o‘tildi. Xo’sh, bu tartiblarga qaramay, qanday qilib terrorchilar chegarani kesib o’tishlari mumkin?
Nazarimda, bu ayblovlardan maqsad faqat Islom Amirligini ayblash, jamoatchilik fikrini aldash va Amerikadan koʻproq dollar olishdir.
Bu dalilni keltirishdagi asosiy fikrim shu: Dushmanga qarshi tura olmagan va davlat hokimiyatini o‘z xalqi ustidan ishlatadigan, urushga biznes deb qaraydigan Fudzi tez orada mag‘lub bo‘ladi va xorlanadi. Hukumat ma’muriyatining aql bilan ish olib borishi va o‘z xalqiga qarshi urush doirasidan chiqib ketishi uchun hali vaqt bor, aks holda bu siyosiy elita va butun polk Hasina Vojid kabi xalqning qarshiligiga duch keladigan kun uzoq emas. Bangladesh Bosh vaziri va muqobil qochish yo’q.
