Shobir Javad
Xavorijiylar (ISHID) nomi ostida “Islomiy Xalifalik” sifatida paydo boʻlgan dastlabki kunlarida, koʻplab musulmonlar ularning diniy koʻrinishi va xalqni aldovchi shiorlariga aldanib qoldilar.
Natijada, koʻplab samimiy musulmonlar bu guruhga moddiy va insoniy yordam yubordilar, holbuki ular bu yordamlar dinni tiklash yoʻlida emas, balki faqat fasod va jinoyatdan boshqa hosili boʻlmagan bir tizimga xizmat qilayotganini bilmas edilar.
Aslida, ISHID guruhi ilk islom davridagi xavorijlarning yoʻlini davom ettiruvchi hisoblanadi. Ular xalqdan bo‘lgan mablag‘lardan ajralgach, o‘zlarining buzuq hayotini saqlab qolish uchun nojoiz va nopok yo‘llarga murojaat qildilar.
Bu yoʻllarning eng muhimlaridan biri odam oʻgʻirlash va tovlamachilik edi. Xalqaro ishonchli hisobotlarga koʻra, faqat 2014-yilning oʻzida bu guruh garovga olish orqali 25 million dollardan ortiq daromad olgan.
Keyingi yillarda ham bu usul ularning asosiy daromad manbalaridan biri boʻlib qoldi. Faqatgina Iroqning Diyala viloyatida yashirin tarmoqlari orqali jabrlangan oilalardan yuz minglab dollar tovlamachilik yo‘li bilan undirildi.
Xavorijiylar (ISHID) baʼzi hududlar va shaharlar ustida hukmronlik qilgan vaqtida, u yerlik insonlarning jonlari xavfsiz boʻlmaganidek, ularning madaniy va tarixiy boyliklari ham ogʻir zarbalarga uchradi.
Ushbu davrning xavorijiylari go‘yoki but va shirk ramzlariga qarshi chiqqandek koʻrinishgan boʻlsalar-da, aslida ularni yoʻq qilishdan koʻra, sotishni afzal bildilar va qadimiy buyumlarni talon-toroj qildilar.
Ular islom shaharlariga sovuq soyalarini solgan vaqt ichida, tarixiy ashyolarni vositachilarga topshirib, Turkiya orqali Yevropa bozorlariga yetkazishni yo‘lga qo‘yishdi. Shu yo‘l bilan ular yuzlab million dollar daromad topdilar.
Bu guruhning ikkiyuzlamachiligi shunda ayon boʻldiki, ular bir tomondan Gʻarb dunyosini urushdagi kofir deb atab, u bilan har qanday savdoni harom deyishar, boshqa tomondan esa moliyaviy tanglikda aynan oʻsha davlatlar bilan savdo aloqasiga kirishishardi.
Qizigʻi shundaki, hukmronliklarining oxirgi yillarida Suriyaning Manbij shahrida “Tarixiy ashyolar boshqarmasi” nomli rasmiy idora tashkil etishgan edi. Bu idora qadimiy buyumlarni tizimli tarzda sotish va yetkazib berishni boshqarar edi.
Xulosa qilib aytganda, xavorijiylar (ISHID) o‘z nopok hayotini davom ettirish uchun halolmi, harommi, har qanday vositadan foydalanishdi.
إِنَّ اللَّهَ لَا يُصْلِحُ عَمَلَ الْمُفْسِدِينَ”یونس، آیه ۸۱.
Ammo Allohning sunnati shundaki, zolim va buzg‘unchilar vaqtincha g‘olib ko‘ringan bo‘lsalar-da, oxiri ularning barbod bo‘lishi va rasvo bo‘lishidan boshqa yo‘l yo‘q. Qur’oni karimda shunday deyiladi:
Albatta, Alloh buzg‘unchilarning ishlarini isloh qilmaydi.
