Aladdin Shabir
Islom ummati orasida ayrim guruhlar, masalan, ISHID, har qanday chet davlatlar bilan munosabat yoki hamkorlikni harom deb hisoblaydi. Bu qarash odatda Qur’on, Sunnat va Payg‘ambarimiz Muhammad ﷺning siyratini noto‘g‘ri talqin qilish asosida shakllangan. Ushbu maqolada Imorat Islomiyning tashqi aloqalarining shar’iyligi, zarurati va maqsadlarini Islom shariati nurida yoritamiz.
Islom dunyo bilan munosabatlar uchun mo’tadil va aniq bir doira belgilagan bo‘lib, bu doira tinchlik, adolat, o‘zaro hurmat va musulmonlarning manfaatlariga asoslanadi.
Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday deydi:
لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ. (الممتحنة: ۸)
“Alloh sizlarni din masalasida sizlar bilan jang qilmagan va sizlarni yurtlaringizdan haydab chiqarmagan kishilar bilan yaxshilik qilish va ularga adolatli bo‘lishdan qaytarmaydi.”
(Mumtahana: 8)
Ushbu oyatda Alloh taolo musulmonlar bilan jang qilmaydigan va ularning ichki ishlariga aralashmaydigan g‘ayri musulmonlarga nisbatan yaxshi va adolatli muomala qilishni buyurgan.
Payg‘ambarimiz ﷺ Madinada Islom davlatini tashkil qilgan paytda boshqa qabilalar va qo‘shni davlatlar bilan aloqalar o‘rnatgan.
- Tinchlik bitimlari:
Bunga yaqqol misol – Payg‘ambar ﷺ Quraysh bilan tinchlikni ta’minlash uchun imzolagan Hudaybiya sulhidir.
- Elchilar jo‘natish va xatlar almashish:
Payg‘ambarimiz ﷺ Islomni targ‘ib qilish va tinchlikka da’vat qilish maqsadida o‘z davridagi hukmdorlarga maktublar yuborgan.
Islomiy shariat musulmonlarning manfaatlarini himoya qilish uchun “muomala bil-misl” (o‘zaro hamkorlik) tamoyilini tasdiqlaydi. Musulmonlarga qarshi jang qilmaydiganlar bilan hamkorlik qilish joizdir.
Imorat Islomiy Afg‘oniston mustaqil islomiy davlat sifatida xalqining moddiy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishi kerak. Buning uchun boshqa davlatlar bilan aloqalar zarur. Aloqalar to‘xtatilgan taqdirda xalq iqtisodiy qiyinchiliklar, savdo sanksiyalari va global bosimlarga duch keladi, bu esa musulmonlarning foydasiga emas.
Imorat Islomiy qo‘shni va jahon davlatlari bilan tinch munosabatlar o‘rnatishga intilmoqda. Chunki urushning davom etishi musulmonlar orasida faqat qon to‘kilishiga olib keladi va Islom ummatining taraqqiyotiga to‘sqinlik qiladi. Ushbu aloqalar orqali Imorat Islomiy dunyoga Islomning haqiqiy xabarini etkazish va Islom haqidagi mavjud noto‘g‘ri tushunchalarni bartaraf etish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
Ba’zilar kofirlar bilan har qanday munosabatni harom deb hisoblaydi. Ammo bunga javoban aytish mumkinki, Islom bu munosabatlarni mutlaq man etmagan. Qur’on va Sunnat nurida musulmonlarning diniga, sha’niga yoki mustaqilligiga zarar yetkazadigan aloqalar man etilgan. Ammo agar munosabatlar musulmonlarning foydasiga bo‘lsa, nafaqat joiz, balki shariat hukmi sifatida qaraladi.
Ba’zilar kofirlar bilan bitim tuzishni Islomiy jihodga xiyonat deb hisoblaydi. Ammo bunga javoban shuni eslatish kerakki, Payg‘ambarimiz ﷺning o‘zi kofirlar bilan, jumladan, Hudaybiya sulhi kabi, bitimlar tuzgan. Bu bitimlar musulmonlar manfaatiga edi. Agar biror bitim yoki aloqa musulmonlar foydasiga bo‘lsa, bu ham jihod va Islomga da’vatning bir qismi hisoblanadi.
ISHID tarafdorlarining Imorat Islomiy kofirlardan yordam oladi yoki ular bilan kelishuv qiladi, degan da’volari asossizdir. Bu aloqalar faqat Islom ummatining manfaatlari uchun bo‘lib, Afg‘onistonni mustaqil islomiy davlat sifatida saqlash va musulmonlarning muammolarini hal qilishga qaratilgan.
Imorat Islomiy tashqi aloqalarining maqsadlari:
- Milliy suverenitetni himoya qilish:
Imorat Islomiy hech bir davlatga Afg‘onistonning ichki ishlariga aralashishga ruxsat bermaydi va munosabatlar faqat o‘zaro hurmat asosida olib boriladi.
- Iqtisodiy taraqqiyot:
Imorat Islomiy boshqa davlatlar bilan savdo aloqalarini o‘rnatib, xalqning ehtiyojlarini qondirish va musulmonlarning iqtisodiyotini mustahkamlashga intilmoqda.
- Islom dunyosining birligini ta’minlash:
Imorat Islomiy islomiy davlatlar o‘rtasida hamkorlik va birdamlikni kuchaytirish uchun harakat qiladi.
- Tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash:
Imorat Islomiy o‘z munosabatlarini Afg‘oniston ichida va tashqarisida tinchlikni saqlash uchun davom ettiradi.
Imorat Islomiy tashqi aloqalarini Islom shariati asosida tartibga solgan. Ushbu aloqalar Islom ummatining manfaatlarini saqlash, tinchlikni mustahkamlash va iqtisodiy rivojlanish uchun mo‘ljallangan. Ushbu munosabatlarga qarshi bo‘lgan guruhlar Qur’on va Sunnat asosida qayta o‘ylab, shuni tushunishlari kerakki, shariat Islomning tinchlik, adolat va manfaat tamoyillarini birinchi o‘ringa qo‘yadi.
Imorat Islomiy Islomiy prinsiplarni buzadigan hech qanday munosabatni amalga oshirmaydi va har bir qarorini musulmonlar manfaatlari va shariat asosida qabul qiladi. ISHID tarafdorlari Islomiy shariatning haqiqiy ma’nosini anglab, musulmonlar orasida nizo va zaiflikka sabab bo‘ladigan har qanday harakatdan uzoq turishlari kerak. Endi barcha musulmonlar birlashib, ummat manfaatlari uchun birgalikda ishlash vaqti keldi.
